De pil als anticonceptie: wat zijn de voor- en nadelen?
Wil je zelf je menstruatie reguleren en goed beschermd zijn tegen een zwangerschap? Misschien is de pil het juiste anticonceptiemiddel voor jou. Hieronder leggen we uit hoe de pil werkt en wat de voor- en nadelen zijn.
Wat is de anticonceptiepil?
De pil bestaat uit één of meer hormonen en is het meest gebruikte anticonceptiemiddel onder (jonge) vrouwen. Dit komt onder meer door de hoge betrouwbaarheid en multifunctionaliteit. Zo beschermt de pil in 99,5% van de gevallen tegen een zwangerschap, reguleert hij je menstruatie en kan hij een uitkomst zijn bij een onregelmatige en pijnlijke menstruatiecyclus.
Picnic helpt een handje
Van de lekkerste recepten tot je dagelijkse boodschappen en alles van de drogist. Picnic bezorgt het allemaal gratis tot aan je deur. Bespaar tijd en gesjouw!
Hoe werkt de pil precies?
De werkzame stoffen in de anticonceptiepil lijken op de lichaamseigen hormonen die je eierstokken aanmaken: progesteron en oestrogeen. Waar jouw eigen hormonen juist een zwangerschap voorbereiden, zorgen de stoffen in de pil ervoor dat een conceptie of innesteling van een bevruchte eicel bijna onmogelijk wordt. Dit komt doordat de doseringen in de pil anders zijn dan de normale hoeveelheden progesteron en oestrogeen in jouw lichaam. Je menstruatiecyclus wordt als het ware ‘kunstmatig’ overgenomen door de pil. Door de uitgebalanceerde hoeveelheid hormonen treden de volgende drie effecten op:
- De groei van een eicel wordt geremd, waardoor er geen eisprong plaatsvindt.
- Het slijm bij de baarmoedermond wordt dik en stug, zodat sperma de baarmoeder niet kan binnendringen.
- Het slijmvlies van de baarmoederwand verandert, zodat een eventueel bevruchte eicel zich niet kan innestelen.
Zo gebruik je hem
Je slikt de pil 21 dagen achter elkaar op ongeveer hetzelfde tijdstip. Hierna houd je een stopweek, waarin je baarmoederslijmvlies loslaat en je ongesteld wordt. Omdat je baarmoederslijmvlies zich niet op de natuurlijke manier opbouwt door de pil, is de bloeding minder hevig en pijnlijk dan een normale menstruatie. Het wordt daarom ook wel een onttrekkingsbloeding genoemd. Na de stopweek begin je weer aan een nieuwe pilstrip.
Je kan er ook voor kiezen om de pil door te slikken. Je houdt dan geen stopweek en krijgt ook geen bloeding. Dit is gewoon veilig en niet schadelijk voor je lichaam. Wanneer je hem voor een langere tijd achter elkaar hebt doorgeslikt, kan je alleen wel tussentijdse bloedingen krijgen.
Daarnaast kan je de stopweek verkorten. Dan begin je na bijvoorbeeld 4 dagen weer aan een nieuwe pilstrip en heb je minder last van bloedverlies.
Begin je voor het eerst met de pil? Slik hem dan op de eerste dag van je menstruatie. Je bent meteen beschermd tegen een zwangerschap.
Welke anticonceptiepillen zijn er?
Grofweg zijn er twee soorten anticonceptiepillen: de combinatiepil en de minipil. Deze twee soorten zijn weer verder te onderscheiden door de verschillende hoeveelheden hormonen. De huisarts zal aan de hand van een aantal vragen bepalen welke pil bij jou past.
De combinatiepil
De combinatiepil heet niet voor niets zo; hij bestaat uit de 2 hormonen progestageen (een afgeleide variant van progesteron) en oestrogeen. Dit is de pil waar we het tot nu toe over hebben gehad. Je slikt hem 21 dagen achter elkaar, waarna je een stopweek houdt.
De combinatiepil is verder te onderscheiden in de eenfasepil en de twee- of meerfasenpil. De eenfasepil is de meest bekende. Alle pillen bestaan uit dezelfde samenstelling progestageen en oestrogeen, er is maar één fase. Je krijgt hierbij altijd dezelfde hoeveelheid hormonen binnen.
Bij de twee- of meerfasenpil verandert de hormonale samenstelling per fase. Op deze manier wordt je normale menstruatiecyclus zo goed mogelijk nagebootst. In een strip zitten verschillende gekleurde pillen, die in een bepaalde volgorde ingenomen moeten worden.
De minipil
De minipil bestaat alleen uit het hormoon progestageen en biedt evenveel bescherming als de combinatiepil. Je slikt hem iedere dag, 28 dagen achter elkaar, en houdt geen stopweek. Je hebt dan ook geen bloeding. Wel kunnen er tussentijds bloedingen optreden, maar deze zijn minder hevig en pijnlijk dan een normale menstruatie.
Bijwerkingen
De pil kan voor enkele bijwerkingen zorgen. Hiervoor geldt: hoe hoger de dosis hormonen in de pil, hoe groter de kans op bijwerkingen. Niet iedere vrouw hoeft hier last van te krijgen, maar er zijn een aantal klachten die veel voorkomen:
- Doorbraakbloedingen of spotting (vooral in de eerste maanden)
- Hoofdpijn
- Verminderd libido
- Pijnlijke of gespannen borsten
- Stemmingswisselingen
- Emotionele of sombere stemming
- Vocht vasthouden
- Gewichtstoename
- Misselijkheid
- Vaginale schimmel (candida)
- Acne
- Migraine
De kans op ernstige bijwerkingen door de pil is erg klein. Het anticonceptiemiddel brengt dus weinig gezondheidsrisico’s met zich mee. Wel hebben vrouwen die de pil gebruiken een iets verhoogde, maar nog steeds erg kleine, kans op hart- en vaatziekten. Daarnaast is het risico op baarmoederhalskanker of borstkanker iets groter bij langdurig pilgebruik. Deze toegenomen kans verdwijnt wel weer binnen 10 jaar na het stoppen met de pil.
Wil je een pil met zo min mogelijk bijwerkingen? Meestal is de combinatiepil met levonorgestrel (progestageen) en 30 microgram ethinylestradiol (oestrogeen) de beste keuze.
Betrouwbaarheid van de pil
De drieledige werking van de pil geeft veel zekerheid, maar dit geldt alleen wanneer je hem juist gebruikt. De betrouwbaarheid neemt af wanneer je hem (meerdere malen) vergeet, je ziek bent met overgeven en/of diarree of wanneer je een te lange stopweek houdt. Raak niet meteen in paniek als dit een keer gebeurt. Je kan de volgende dingen onthouden:
Vergeten
We zijn allemaal mensen en het kan een keertje gebeuren dat je één of meer pillen vergeet. Onthoud in dat geval de regel van 12:
- Is het minder dan 12 uur na het gebruikelijke tijdstip? Niks aan de hand! Eigenlijk kunnen we hem niet eens ‘vergeten’ noemen. Neem hem meteen in en slik de volgende pil weer op het normale tijdstip.
- Is het langer dan 12 uur na het gebruikelijke tijdstip? Nog steeds geen reden tot paniek. Nu noemen we het wel een ‘vergeten’ pil, maar als je hem meteen inneemt, ben je nog steeds beschermd.
- Neem je ook de volgende pil later dan 12 uur na het gebruikelijke tijdstip? Dan is het, afhankelijk van de week, niet zeker of de pil nog werkt. Volg daarom het volgende schema:
Vaak kan je ook de bijsluiter raadplegen als je één of meer pillen bent vergeten. Hierin staat wat je dan kan doen.
Ziek met overgeven en diarree
Heb je binnen 4 uur na het nemen van je pil overgegeven of waterdunne diarree gehad? Dan is de pil niet meer betrouwbaar. Slik enkele uren later alsnog een pil uit een reservestrip. Lukt dit niet? Neem dan dezelfde maatregelen als bij een vergeten pil.
Te lange stopweek
De betrouwbaarheid van de pil neemt ook af wanneer je een te lange stopweek houdt. Laat dus nooit meer dan 7 dagen tussen de oude en de nieuwe pilstrip zitten. Als je altijd op dezelfde dag met een nieuwe strip begint, bijvoorbeeld op maandag, weet je zeker dat je goed zit. Mocht je toch de 7 dagen hebben overschreden? Gebruik dan minimaal een week een condoom.
Zwanger worden na de pil
Je kan op ieder gewenst moment stoppen met de anticonceptiepil om zwanger te worden. In theorie kan je hierna meteen zwanger raken, maar het kan ook een tijdje duren. Je normale hormoonhuishouding moet namelijk weer op gang komen. Bij sommige vrouwen duurt dit een paar weken, bij andere kan het een jaar duren voordat ze weer vruchtbaar zijn.
De pil na de bevalling
De pil kan je als anticonceptie na de bevalling gebruiken. Bij flesvoeding mag je na 2 weken beginnen met de minipil. Na 3 weken kan je de combinatiepil slikken.
Als je volledig borstvoeding geeft en geen vaginaal bloedverlies hebt, is de kans om opnieuw zwanger te raken de eerste 4 maanden klein, maar niet onmogelijk. Daarom is het verstandig om wel anticonceptie te gebruiken. Wil je graag de pil als anticonceptiemiddel? Kies dan voor de minipil. Door de oestrogenen in de combinatiepil kan je melkproductie namelijk teruglopen. De minipil mag je vanaf 6 weken na de bevalling slikken.
De voor- en nadelen
De pil is dus een betrouwbaar anticonceptiemiddel dat weinig gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Voor het overzicht hebben we hieronder alle voor- en nadelen op een rijtje gezet.
| Voordelen | Nadelen |
|---|---|
| Zeer betrouwbaar (>99,5%) | Minder betrouwbaar bij braken, diarree en een vergeten pil |
| Je kan je menstruatie uitstellen of plannen | Je moet er dagelijks aan denken |
| Minder hevige en pijnlijke menstruaties | Beschermt niet tegen soa's |
| In principe snel weer vruchtbaar na staken | Relatief hoge dosis hormonen |
| Weinig gezondheidsrisico's | Relatief veel last van bijwerkingen |
| Je kan het zelf innemen | Licht verhoogde kans op hart- en vaatziekten |
| Minipil: te combineren met borstvoeding | Combinatiepil: niet te combineren met borstvoeding |
Wanneer niet de pil gebruiken?
De pil is erg geschikt als je op zoek bent naar een betrouwbaar anticonceptiemiddel dat je menstruatie reguleert en waarbij je je menstruatie kan uitstellen. Door de relatief hoge dosis hormonen is de pil alleen niet voor iedereen geschikt. In de volgende situaties kan je hem beter niet gebruiken:
- Je bent 35 jaar of ouder en je rookt.
- Je rookt en hebt migraine met aura.
- Je hebt trombose gehad.
Gebruik je de pil en heb je veel last van bijwerkingen? Neem dan contact op met je huisarts.
Auteur Anouk van der Post
