Is je peuter jaloers op je baby? Zo ga je ermee om

Impact van een nieuw broertje of zusje

Je bent zwanger en verheugt je op de komst van de nieuwe baby. Maar voor je peuter is dit niet zo makkelijk. Hij is oud genoeg om te beseffen dat er iets gaat veranderen, maar te jong om te weten wat het krijgen van een broertje of zusje precies inhoudt.

Pas als de baby er is, merkt je kindje dat hij niet meer alle aandacht krijgt. Opeens heeft hij een nieuwe rol in het gezin. Je peuter is nu ‘grote broer’ of ‘grote zus’ en dat kan erg wennen zijn. Het is normaal dat je kindje moeite heeft met deze verandering en er soms lastig op reageert. Dit hoort bij zijn emotionele ontwikkeling.

Waarom is je kind jaloers op je baby?

Je kindje vertoont jaloers of dwars gedrag omdat hij niet weet hoe hij met de nieuwe situatie om moet gaan. Hij is bang dat zijn ouders niet meer van hem houden en is op zoek naar bevestiging. Jaloezie komt dus voort uit angst en heeft niets te maken met het karakter van je peuter. Je hebt geen ‘jaloers kind’, maar je kind gedráágt zich jaloers.

Probeer zijn jaloerse gedrag te zien als gezond gedrag: je kindje voelt zich veilig en vertrouwd genoeg bij jou om zijn gevoelens te uiten. Hij heeft alleen tijd en ruimte nodig om in deze nieuwe situatie zijn draai te vinden. Het is goed om hem daarin te steunen.

Hoe uit jaloezie bij je peuter zich?

De ene keer is je kindje lief voor de baby, de andere keer knijpt hij hem misschien wel opzettelijk. Jaloezie is niet de hele tijd aanwezig en kan zich op verschillende manieren uiten. Dat maakt het soms moeilijk om deze emotie bij je peuter te herkennen.

Een paar voorbeelden van jaloers gedrag:

• Je kindje zegt dat hij wil dat de baby weggaat.
• Hij is lief naar de baby, maar vijandig en agressief tegen jou.
• Je kleine trekt zich terug en houdt zich op de achtergrond.
• Hij krijgt last van vage lichamelijke klachten of vertoont gedrag dat je niet eerder bij hem gezien hebt, als manier om aandacht te vragen.
• Je peuter gedraagt zich als baby. Hij wil bijvoorbeeld weer een flesje of een speen en gaat kruipen in plaats van lopen. Dit doet hij om te laten zien dat hij ook nog klein is en aandacht nodig heeft.
• Je kindje pakt nieuw speelgoed en spulletjes van de baby af en wil dit niet meer afgeven.

Omgaan met jaloezie bij je kind

Het kan frustrerend zijn als je oudste boos op jou is of niets van de baby wil weten. Maar onthoud dat jaloezie erbij hoort. Het is een normale emotionele reactie van je kind op een nieuw broertje of zusje.

Probeer jaloezie niet af te wijzen, maar toon begrip voor wat je kindje voelt. Als volwassene weet je hoe je met jaloezie om moet gaan, maar je kindje moet dit nog leren. Als hij zich geaccepteerd voelt, verdwijnen de jaloerse gevoelens meestal vanzelf.

Houd tegelijkertijd vast aan normale regels en routines. Stel grenzen en wees duidelijk over wat wel en niet mag. Jaloers zijn is oké, sommige uitingen van jaloezie niet. Je peuter heeft deze houvast nu extra nodig. Laat hem ook gewoon naar het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal gaan. Een vertrouwde omgeving kan je kindje rust geven. En bovendien heb jij dan wat tijd voor jezelf en de nieuwe baby.

Tips voor het omgaan met jaloezie

Omgaan met een jaloerse peuter kan best lastig zijn. Deze praktische tips helpen je op weg.

• Geef een cadeautje. Geef in de kraamtijd een cadeautje aan je oudste namens de baby. Zo snapt hij dat zijn nieuwe broertje of zusje lief is en vriendjes met hem wil zijn.
• Een ‘grote broer/zus knutsel’. Laat je oudste een tekening maken of iets knutselen voor de baby en geef dit kunstwerk een prominente plek in de babykamer.
• Laat je kindje helpen met de verzorging van de baby. Hij kan bijvoorbeeld een speentje aangeven of een vieze luier in de prullenbak gooien. Geef complimentjes en benadruk dat hij zich echt gedraagt als een ‘grote broer’ of ‘grote zus’. Forceer niks: als je kindje op dat moment liever met de Duplo speelt, is dat ook goed.
• Creëer quality time. Doe af en toe iets met je oudste, zonder de baby. Ga bijvoorbeeld samen naar de speeltuin of het zwembad. De eerste weken kan papa deze rol op zich nemen. Zodra jij je fit genoeg voelt, trek jij er met je oudste op uit.
• Uit je liefde. Vertel je kindje regelmatig dat je nog steeds veel van hem houdt, ook al is er nu een nieuwe baby.
• Voorkom dat je kindje zich achtergesteld voelt. Met simpele trucjes kan je hem het gevoel geven dat hij nog steeds op nummer één staat bij jullie. Maak bijvoorbeeld meteen contact met hem als je de kamer binnenkomt en zeg iets liefs. Of schep eerst zijn bord op voordat je de baby een fles geeft. Zo krijgt hij niet het gevoel dat de baby altijd voorrang krijgt.

Je kind voorbereiden op een broertje of zusje

Het kan goed zijn om je kindje te betrekken bij de zwangerschap. Vertel echter niet te vroeg dat je zwanger bent. Zolang je peuter nog niet met eigen ogen ziet wat er verandert, snapt hij niet wat een zwangerschap inhoudt.

Als je buik eenmaal gaat groeien en de babykamer ingericht wordt, kan je hem steeds vaker vertellen dat er een broertje of zusje aankomt. Zo kan hij alvast aan het idee wennen en wordt hij, als de baby er is, minder door de nieuwe situatie overvallen.

Jaloezie bij je kind voorkomen

Om de jaloezie bij je peuter te beperken of zelfs te voorkomen, kan je tijdens je zwangerschap van de tweede al een aantal dingen doen.

• Zorg dat de baby nu al onderdeel van het gezin uitmaakt. Als je peuter vraagt of mama mee naar buiten gaat, kan je bijvoorbeeld zeggen: ‘Ja, en de baby ook, want die zit in mama’s buik.’ En als papa weggaat, kan het goed werken als hij niet alleen mama en de oudste een kus geeft, maar ook de baby/buik.
• Betrek je kindje bij het inrichten van de babykamer. Laat bijvoorbeeld zien dat er kleine schoentjes in de kast staan, laat hem meehelpen met rompertjes opvouwen of leg uit waarom het bedje zo klein is (‘Omdat de baby ook klein is’).
• Maak een ‘bevallingsplan’ voor je peuter. Denk alvast na waar je kindje heen gaat als de bevalling begint en maak daar een plan voor. Voelt hij zich het prettigst bij opa en oma? Dan kan het handig zijn als zij hem komen ophalen. Misschien kan hij er een nachtje logeren voordat hij naar huis komt om de baby te ontmoeten.
• Laat je kindje eraan wennen om alleen te spelen. Zo kan hij zichzelf straks vermaken als jij met de baby bezig bent, en ervaart hij dit niet als iets vervelends.
• Spreek gevoelens soms hardop uit. Zeg bijvoorbeeld dat jij het ook best spannend vindt dat er een nieuwe baby komt en dat je benieuwd bent hoe het zal gaan. Je kindje zal het misschien niet letterlijk begrijpen, maar wordt er wel rustig van. Hij krijgt het gevoel bij het proces betrokken te worden. Het is voor papa en mama ook allemaal nieuw en dat mag hij best weten.
• Lees boekjes voor over het krijgen van een broertje of zusje. Er zijn genoeg leuke kinderboekjes geschreven over dit onderwerp. Bijvoorbeeld: Kleine pluis van Dick Bruna (vanaf 1 jaar), Kaatje en mama’s buik van Liesbet Slegers (vanaf ongeveer 2 jaar) en Wat zit er in je buik, mama? Van Sam Lloyd (vanaf ongeveer 2,5 jaar).