Nachtmerries: wat als je kindje een nare droom heeft?

Dromen en nachtmerries bij peuters

Je peuter doet iedere dag nieuwe indrukken op. ’s Nachts droomt hij over die dingen om alle nieuwe ervaringen te verwerken. Dit kunnen leuke dromen zijn, maar ook angstige of enge dromen.

Hoeveel kinderen precies last hebben van enge dromen (nachtmerries) is niet duidelijk, maar waarschijnlijk heeft minimaal de helft van de jonge kinderen weleens een nachtmerrie. Last hebben van nachtmerries is één van de slaapproblemen waar jullie met je peuter mee te maken kunnen krijgen.

Nachtmerries bij peuters

Als je peuter een nachtmerrie heeft, kan hij daar flink van schrikken. Je kindje wordt huilend wakker of is in paniek. Vaak herinnert hij zich nog wat er gebeurd is in de droom, of blijft hij zich nog een tijdje angstig voelen. Soms weten kinderen zelfs de volgende dag nog precies wat er in de nachtmerrie gebeurd is, of komt dezelfde enge droom steeds terug.

Je peuter heeft een magische manier van denken. Kindjes in de peuterleeftijd vullen de ‘gaten’ in hun kennis over de wereld zelf in met hun eigen fantasieën. Omdat je peuter nog geen onderscheid kan maken tussen fantasie en werkelijkheid, is een droom voor hem levensecht. Het is daarom soms lastig om uit te leggen dat de droom ‘niet echt’ is.

Waarom krijgt je peuter nachtmerries?

De oorzaken van nachtmerries zijn niet bekend. We weten wel dat kinderen in hun slaap de gebeurtenissen van overdag verwerken door te dromen. Dromen doen kinderen in alle slaapfases, maar enge dromen komen vooral in de lichte slaap voor, de REM slaap.

REM staat voor Rapid Eye Movements, en deze slaap heet zo, omdat de oogbollen dan snelle bewegingen maken. Jonge kinderen brengen een relatief groot deel van de nacht in deze fase door.

Er zijn verschillende factoren die een nachtmerrie kunnen ‘uitlokken’. Kinderen die koorts hebben, krijgen vaker een nachtmerrie. Ook te weinig slaap, een drukke dag, stress en een nare gebeurtenis vergroten de kans op nare dromen.

Het verschil tussen een nachtmerrie en nachtangst

Een nachtmerrie is iets anders dan nachtangst. Kinderen die een nachtmerrie hebben, worden meestal wakker. Ze weten dan vaak nog dat ze een enge droom gehad hebben. Ook komen nachtmerries vooral in de tweede helft van de nacht voor.

Bij nachtangst krijgt je kindje in het eerste deel van de nacht een paniekaanval in zijn slaap. Je kindje zit rechtop in bed te gillen en huilt angstig, maar weet hier de volgende dag niets meer van. Bij nachtangst wordt je kindje ook niet echt wakker.

Wat kan je doen?

Ieder kindje heeft wel eens een nachtmerrie. Als jouw peuter af en toe een nachtmerrie heeft, hoef je je geen zorgen te maken. Heeft je kindje een nachtmerrie gehad? Dan kan je de volgende dingen doen:

• Blijf rustig. Je kindje is overstuur. Door zelf rustig te blijven, geef je hem het vertrouwen dat er niks ergs aan de hand is.
• Neem de angst van je kindje serieus. Dan zorg je ervoor dat hij zich begrepen voelt en dat het oké is dat hij zich even bang voelt.
• Troosten. Troost en knuffel je kind in zijn eigen bedje, met het licht uit. Hiermee geef je hem het idee dat het veilig is in zijn bedje en hij weer kan gaan slapen.
• Blijf zo nodig even bij je peuter. Is je kindje nog erg bang? Blijf er dan bij tot hij weer in slaap valt.
• Praat er over. Praat de volgende dag over de nachtmerrie. Vanaf een jaar of 3 is je peuter meestal goed in staat om aan te geven dat hij gedroomd heeft.
• Deel je eigen ervaring. Vertel de volgende dag dat je zelf ook wel eens een nachtmerrie gehad hebt. Je kleine dromer merkt dan dat het normaal is en iedereen het weleens heeft.
• Heb het over leuke dromen. Praat samen met je kindje over leuke dromen, zodat je kindje beseft dat dromen ook leuk kunnen zijn.
• Lees erover. Lees de volgende dag met je kindje een boekje over dromen en/of nachtmerries, ook dan leert hij dat het er af en toe bij hoort.

Nachtmerries voorkomen

Als je peuter een nachtmerrie heeft, betekent dit meestal niet gelijk dat er iets aan de hand is. Heeft je kindje vaker last van nachtmerries? Dan kan je verschillende dingen proberen om de nachtmerries buiten de deur te houden:

• Een rustig buikje. Zorg ervoor dat je kindje niet propvol zit als hij gaat slapen, maar laat hem ook niet met honger gaan slapen.
• Een rustige afsluiting van de dag. Eindig de dag met een rustige activiteit en zorg voor een fijn slaapritueel zonder beeldschermen.
• Een beschermer. Laat een nachtlampje aan als je kindje bang is in het donker of zorg voor een fijne knuffel, die hem een veilig gevoel geeft en de boze dromen voor hem ‘verjaagt’.
• Een slaapkamercheck. Kijk of er in zijn kamertje geen poppen of knuffels zijn die een ‘enge schaduw’ kunnen krijgen in het donker.
• Heeft je kindje veel zorgen? Maak dan samen tekeningen van de zorgen overdag en stop deze in een speciaal ‘zorgendoosje’, ‘zorgenkoffertje’ of ‘zorgenflesje’. Dit helpt om ongerustheid overdag te verwerken in plaats van ’s nachts.
• Oefeningen om te ontspannen. Kinderen die niet ontspannen zijn als ze in slaap vallen, hebben meer kans op nachtmerries. Door samen met je kindje ontspanningsoefeningen te doen voor het slapen gaan, verklein je de kans op nachtmerries.

Boekjes over nachtmerries

Om je kindje te helpen met nachtmerries om te gaan, kan je samen een boekje over nachtmerries of dromen lezen. Een aantal leuke voorbeelden van dit soort boekjes zijn:

• Ik ben niet bang in het donker! – Helena Harastova
• ’s Avonds laat – Annie M.G. Schmidt
• De nachtmerries van Loes – Loes Riphagen
• Doei! – Edward van de Vendel

Wanneer hulp inschakelen?

Heeft jouw kindje vaak last van nachtmerries, of lukt het je kindje niet om overdag de nare droom los te laten? Dat kan een teken zijn dat je kindje ergens mee zit. Probeer er achter te komen of er iets is dat je kindje dwarszit en praat er over. Kom je er samen niet uit en gaan de nachtmerries niet over? Dan kan je contact opnemen met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) bij jou in de buurt.