Daltonschool: vrijheid, zelfstandigheid en samenwerking

Wat is de daltonschool?

De daltonschool is een onderwijsmethode waarbij zelfstandigheid en samenwerking voorop staan. Daarnaast is er aandacht voor meer dan alleen leren. Ook sporten, culturele vorming en sociaal-emotionele ontwikkeling zijn belangrijk. Het is geen strenge methode, maar meer een pedagogische filosofie. Daarom kunnen daltonscholen onderling wat verschillen.

De methode is ontwikkeld door de Amerikaanse docent Helen Parkhurst. Zij werkte onder meer in de stad Dalton en schreef daar het boek Education on the Dalton Plan. Hieraan dankt het daltononderwijs haar naam. Iedere daltonschool in Nederland moet een licentie krijgen van de Nederlandse Daltonvereniging.

Binnen deze vorm van onderwijs wordt uitgegaan van vijf basisprincipes:

1. Vrijheid. De leerlingen krijgen veel vrijheid, maar er zijn wel grenzen. Dit noem je ‘vrijheid in gebondenheid’. Leerkrachten geven aan welke ruimte de kinderen hebben. Daarbinnen kunnen ze zelfstandig werken. Zo leert je kindje verantwoordelijkheid voor zichzelf te nemen.
2. Zelfstandigheid. Op het daltononderwijs werken de kinderen met week- en maandtaken. Deze plannen ze zelf in. Ook de uitvoering van de taken gebeurt zoveel mogelijk zelfstandig of in groepjes. De leerkracht is er om je kind te begeleiden.
3. Samenwerking. Een deel van de taken voert je kind uit in een groepje. Zo leert hij samen te werken en spelen met anderen. Daarnaast kunnen leerlingen elkaar helpen met lastigere taken.
4. Effectiviteit. Je kindje leert om taken zo effectief mogelijk uit te voeren. Ook effectief leren krijg veel aandacht.
5. Reflectie. Binnen het daltononderwijs is het belangrijk dat je kind leert om zichzelf te corrigeren. Zelfreflectie is dan ook erg belangrijk binnen deze onderwijsvorm.

Een dag op de daltonschool

De leerlingen op de daltonschool krijgen taken op die over langere tijd gemaakt worden. Aan het begin van de week krijgt je kind een aantal taken op, die aan het eind van de week of maand af moeten zijn. Hij mag dit zelf plannen en uitvoeren.

Gedurende de dag geeft de leerkracht instructies en begeleiding aan kleinere groepjes leerlingen. Zo kunnen kinderen hun vragen stellen. De docent kijkt ook of taken aanpassing nodig hebben. Soms kan een taak namelijk te moeilijk zijn of juist te makkelijk. Daardoor leert je kind minder goed. Hier let de leerkracht voortdurend op.

Verschillen tussen de daltonschool en regulier onderwijs

Het onderwijs op de daltonschool voldoet aan de regels van de onderwijsinspectie. Je kind leert dus taal, rekenen en wereldoriëntatie volgens de normen van de Cito-toetsen. Daarnaast zijn er een aantal belangrijke verschillen tussen daltonscholen en regulier onderwijs:

• Weinig klassikaal onderwijs. De leraar geeft uitleg in kleinere groepjes binnen de klas. De andere leerlingen werken ondertussen zelfstandig. Er is dus weinig klassikaal onderwijs.
• Stoplichtmethode. Omdat de leerkracht instructie geeft in groepjes, moeten kinderen soms even wachten op aandacht. Om dit duidelijk te maken, werken veel daltonscholen met een stoplicht. Staat het op groen, dan mag je de leraar om aandacht vragen. Bij oranje mag je met andere leerlingen overleggen. Rood betekent dat het stil moet zijn.
• Kieskast. Op vrijwel iedere daltonschool vind je een ‘kieskast’. Hierin kan je kind extra materiaal vinden als hij zijn taken al af heeft. Hierdoor hoeft hij zich niet te vervelen en is er voldoende uitdaging voor iedereen.

Aansluiting op de middelbare school

In Nederland zijn veel middelbare scholen die daltononderwijs aanbieden. Gaat je kind uiteindelijk naar een reguliere middelbare school? Dan is het basisonderwijs op de daltonschool voldoende om hier klaar voor te zijn. Je kind doet de grote Cito-eindtoets en zal zich goed kunnen aanpassen. Wel kan het even wennen zijn om op een meer klassikale manier les te krijgen.

Waar kan je rekening mee houden?

Denk je dat een daltonschool misschien iets is voor je kindje? Dan kan je de volgende aandachtspunten in je hoofd houden:

• Onderling verschil. Omdat daltononderwijs geen vaste methode is, zijn er verschillen tussen de basisscholen. Informeer dus van tevoren hoe de school van jouw keuze omgaat met de ideeën van dalton.
• Filosofie. De filosofie van het daltononderwijs is erg gericht op zelfstandigheid van het kind. Al vanaf de kleuterklas krijgt je kind weektaken op en moet hij leren plannen. Het is belangrijk dat dit bij jouw eigen ideeën over opvoeding past.
• Verantwoordelijkheid. Je kindje krijgt veel verantwoordelijkheid op de daltonschool. Hij plant zijn eigen werk en moet hierover ook verantwoording afleggen aan de leerkracht. Het is goed om te kijken of jij dit zelf ook belangrijk vindt, bijvoorbeeld in je thuissituatie.

Andere vormen van algemeen bijzonder onderwijs

Benieuwd naar andere vormen van bijzonder onderwijs? Lees meer:

• Jenaplanschool
• Montessorischool
• Vrije school
• Freinetschool